istoria

Aşağıdaki linkleri tıklayarak daha hızlı tarama yapabilirsiniz:

Tarih Öncesi Dönem | Αntik Çağ | Βizans Dönemi | Cenevizliler Dönemi | Osmanlı Egemenliği Dönemi | Kurtuluş Savaşı

 

Tarih Öncesi Dönemde Chios (Sakız Adası)

Yunan antik çağı öncesinde Chios'nda yerleşik olan halklar Pelasgo, Karia, Leleg ve Avantes halklarıdır. Halen kullanılan bazı yer adları bu halkların varlıklarını ispatlar. Bu halkların, Orta ve Yakın Taş Çağından daha eski dönemlerine kadar uzan yerleşim yerlerine ait bıraktıkları kalıntılar, adanın kuzey tarafında bulunan Agios Galaktos mağarasında yapılan kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Emborio, Fana ve adanın güney kısımlarında tarih öncesi döneme ait yerleşim yerlerine ilişkin kazılar yapılmış ve Psara'da Miken Uygarlığına ait, zengin mezar kalıntıları bulunmuştur.

İ.Ö. 11'inci yüzyılda Chios'nda ilk koloniler, İyonlar tarafından oluşturulmuştur. İlk kolonileştirme döneminde(İ.Ö. 11. yüzyılda) adaya yerleşen İyonlar, Adayı Anadolu'daki İyon Uygarlığına ait şehir devletlerinin bir parçası haline getirmişlerdi. 

 

Antik Çağ Döneminde Chios

Ilıman iklimi ve stratejik konumundan dolayı ada hızla gelişir. İyonyalı yeni yerleşimciler, ticareti ve denizciliği geliştirirler ve meşhur «Αriousios Oinos» şarabı eski dünyanın bilinen her köşesine gönderilir. Chios'na ait amforalar Akdeniz'de, Mısır'da ve hatta Karadeniz'de bulunmuştur. İsa'dan önce 493 yıllarda Perslere boyun eğen Chios, Anadolu’daki İyon şehirleriyle aynı kaderi paylaşır ve Persler tarafından yıkılarak yağmalanır. İ.Ö. 479 yılında Sakız Adalılar isyan eder ve Mikalis Deniz Savaşı'yla tekrar bağımsızlıklarını kazanırlar. Sahip oldukları büyük deniz gücüyle Atina şehir devletlerinin oluşturduğu birliğin üyesi olurlar.

Bugünkü şehir merkezi ile aynı yere kurulan Chios antik şehri büyük bir zenginliğe ve refaha ulaşır. «Chios Gülüşü», «Sakız adası gibi yaşam» ibareleriyle de özel olarak ifade edilen bu durum o dönemlerdeki rahat yaşamın ve refahın düzeyini gösterir.

Peleponnisos(Mora Yarımadası) Savaşları Ege Denizi'ndeki güç dengelerini değiştirir ve bölgenin ekonomisini ve ticareti etkiler. Atina şehir devletleri birliğinin bir üyesi olan Chios, bu savaşlarda bu birliğin yanında yer alır ve Sicilya'da uğranılan yenilgiden sonra bu birlikten ayrılır. Atinalılar, Sicilya Adasını kuşatırlar ancak Spartalılar üstün gelirler ve oligarşik bir yönetim kurarlar. İ.Ö. 386 yılında İkinci Atina Birliği'ne katılırlar. Büyük İskender ve onun ardıllarının egemen olduğu dönemde Chios, adada bulunan arkeolojik kalıntıların(Chios Müzesi'ndeki Makedonya mezarı) da gösterdiği gibi ticarete dayalı, canlı bir ekonomiye sahip olmaya devam eder.

Adanın Arkeoloji Müzesinde sergilenen, Büyük İskender'in dönemin Chios Belediyesi'ne gönderdiği mektupta da görüldüğü gibi Adanın demokratik düzenin korunmasını talep etmesi, o günün politik yaşamında ilerici bir rol oynadığını gösterir.

Roma İmparatorluğu döneminde Chios Romalılara boyun eğer. Mithridates Savaşları döneminde Roma yanlısı bir politika izlemesinden dolayı Ada büyük bir tahribata uğrar. Ne yazık ki bölgede üst üste yaşanan tahribatlar ve büyük depremlerden dolayı Chios'nın antik çağda yaşadığı zenginliğe ve refaha ait kalıntılardan günümüze pek fazla bir şey kalmamıştır. 

 

Bizans Döneminde Chios

Bizans döneminde Chios idari açıdan Ege Bölgesine bağlıydı. Bizanslılar, adanın stratejik açıdan hayati önemini bildiklerinden adayı kalelerle güçlendirirler. (Chios ve Volissos Kaleleri vb.) Bizans dönemine ait birçok tarihi eser kalıntıları adada bulunmaktadır. Eski Hristiyanlık dönemine ait kiliseler(Agia İsidoros ve M. Vasileios kiliseleri) Bizans İmparatoru Konstantinos Monomachos(1042)'un yardımlarıyla inşa edilen Chios Nea Moni Manastırı, mimari tarzı ve mozaik süslemeleriyle İmparatorluk başkenti olan İstanbul'un sanatsal özelliklerinin etkilerini üzerinde taşımaktadır.

 

Cenevizliler Dönemi (1346-1566)

Birçok işgal girişimlerinin sonunda, Chios 1346 yılında Cenevizliler tarafından ele geçirilir. Ekonomik ve deniz gücü açısından oldukça güçlü olan Cenevizliler, Adanın güneyinde üretilen nadide bir ürün olan damla sakızının yoğun bir şekilde üretimini gerçekleştirmeye başlarlar. Muazzam bir gücü olan Cenevizli şirket Mahona, özellikle Adanın damla sakızı üretilen köylerini kalelerle kuşatarak buralarda baskıcı bir yönetim uygulamaya başlar. Mesta, Pyrgi, Olympioi ve Kalamoti köylerinde bulunan bir çok kale ve gözetleme kuleleri bu dönemin savunma mimarisine ait örnekler arasında yer almakta olup bunların birçoğu günümüze kadar ayakta kalabilmiştir. Cenevizliler, özellikle Kambos ve Sklavion bölgelerindeki soylulara ait «kuleleri» yapmayı tercih etmişler ve bu kulelerin halen gözle görülen izleri Adada mevcuttur.

 

Osmanlı Egemenliği Dönemi(1566-1912)

1566 yılında Chios Osmanlılar tarafında ele geçirilir. Damla sakızından dolayı Ada, Osmanlı egemenliği döneminde ayrıcalıklı bir yere sahip olur ve bunun sağladığı nimetlerden faydalanır. Özellikle Küçük Kaynarca (1774) anlaşmasıyla Adada, Akdeniz ve Karadeniz'in en büyük şehir ve ticaret merkezlerinin bağlantısını sağlayan çok yoğun ticaret ve denizcilik faaliyetleri gözlemlenir. (Marsilya, Tergesti, Sivastopol, Aleksandriya) Gerek Kambos'ta gerekse de şehir merkezinde bulunan büyük tüccar ve armatör ailelere ait malikaneler görmeye değerdir. Eş zamanlı olarak Chios Okulu ve daha sonra da Korais Kütüphanesi kurulur ve eğitim gelişmeye başlar. Chios'nda Neofitos Vamvas gibi çok tanınmış, önemli öğretmenler eğitim verirler. Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda başarısızlıkla sonuçlanan Chios Ayaklanması, katliamla sonuçlanan trajik olaylara neden olur.

Yaşanan bu trajik olaylar, adadaki hızlı gelişmeyi kesintiye uğratır ve Sakız Adalıların bu dinamik yapısı aynı dönemde gelişmekte olan(Siros Adası'nın Ermupoli şehri ve Pire) yeni şehir merkezlerine akar ve Yeni Kurulan Yunan devletinin ekonomik yaşamının ve burjuva sınıfının gelişmesinde önemli bir rol oynar. 

 

Bağımsızlık Savaşı

Balkan Savaşları döneminde 1912 yılında, Chios kurtulur ve Yunanistan'la birleşir. 1922 yılında, Anadolu'da uğranılan büyük yenilgi adanın kaderini tümüyle değiştirir ve yüzyıllardır birçok düzeyde iletişim ve ilişki içinde olduğu Anadolu kıyıları ile olan bağlarını keser. Ada, gelen binlerce mülteciye barınma olanağı sağlar ve onlarda adanın yerli toplumuna ve ekonomisine sahip oldukları ilerici ruh ve dinamizmleriyle güç katarlar.

Alman işgali döneminde Chios'nda da direniş hareketi gelişir ve ada, Ortadoğu'ya geçerek ittifak güçlerine katılan savaşçıların geçiş noktası olarak kullanılır. Bu ulusal direniş hareketinin önemli simaları arasında Yason Kalabokas, Kostas Perrikos ve Panos Karasoulis sayılabilir.

 

Günümüzde Chios, denizcilik, ticaret alanlarında önemli bir dinamizm gösteren, genel olarak ta ekonomik, kültürel ve entellektüel bazda önemli bir yere sahip, ücra çevre şehirlerinden birisidir.

Arşiv Malzemesi

Chios Yerel Yönetim Valiliğine ait İnternet sayfasını ziyaret etmek için burayı tıklayınız.

Chios.gr, Kuzey Ege Bölgesi yerel yönetimi tarafından kurulmuş, Chios (Sakız Adası)'nın resmi turizm İnternet sayfası olup burada adanın belli başlı turistik yerlerine, sahillerine ve de ayrıca adada gerçekleştirilen etkinliklere, aktivitelere ve de diğer birçok şeylere ilişkin bilgiler bulacaksınız.

Yazılı iznimiz olmadan bu sitenin tümünün veya bir kısmının herhangi bir şekilde kullanılması yasaktır.