To Top

Χίος

Όμηρος, ο ποιητής του κόσμου και η σχέση του με τη Χίο

Ο μεγάλος επικός ποιητής της αρχαιότητας, δημιουργός της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, συνδέεται με το νησί της Χίου με μια παράδοση που ξεκινά από τα βάθη των αρχαίων χρόνων και παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα. Ο ίδιος ποτέ δεν αναφέρθηκε άμεσα στο όνομα της πατρίδας του, πυροδοτώντας μια αιώνια διαμάχη για την καταγωγή του, αφού τόσο οι βιογράφοι του, όσο και όλοι οι συγγραφείς που ασχολήθηκαν με αυτόν στην πορεία των αιώνων δεν συμφωνούν μεταξύ τους για την πόλη καταγωγής του.  Σε αυτή την προαιώνια διαμάχη, εμφανίζονται διάφορες πόλεις να τον διεκδικούν, αλλά η Χίος είναι η επικρατέστερη, καθώς δεν λείπει ποτέ από τις σχετικές απαριθμήσεις.  Η Χίος στηρίζει τη σύνδεση αυτή με μια σειρά από στοιχεία, από φιλολογικές πηγές και αρχαιολογικά ευρήματα μέχρι μακραίωνες τοπικές παραδόσεις. Όλα αυτά έκαναν τους περιηγητές που επισκέπτονταν το νησί στα νεότερα χρόνια να αναζητούν με ζήλο τα ίχνη του διδασκαλείου του, του σπιτιού και του τάφου του, ανατροφοδοτώντας έτσι την παράδοση που τον συνδέει με το νησί – μία παράδοση για την οποία οι Χιώτες αισθάνονται ιδιαίτερα περήφανοι.

Στα ίχνη του Ομήρου

Ποιες περιοχές του νησιού συνδέει η παράδοση με τον μεγάλο επικό ποιητή της αρχαιότητας;

Ναός της Θεάς Κυβέλης στη Δασκαλόπετρα, Πέτρα του Ομήρου

Ο βράχος της Δασκαλόπετρας έχει συνδεθεί από την παράδοση με το Σχολείο του Ομήρου. Το κεντρικό έξαρμα του βράχου θεωρήθηκε ο θρόνος, όπου καθόταν ο ποιητής –δάσκαλος και δίδασκε τους μαθητές του, απαγγέλλοντας τα ποιήματά του. Ο βράχος αυτός ήταν ορατός πάντοτε από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, αποτελώντας πολύτιμο αξιοθέατο και σημείο αναφοράς για τους περιηγητές και τους επισκέπτες.

Για την ερμηνεία του αρχαίου μνημείου υπήρχε για πολλούς αιώνες διαμάχη μεταξύ των λογίων. Η αρχαιολογική έρευνα βεβαιώνει πλέον ότι πρόκειται για ένα υπαίθριο ιερό της Θεάς Κυβέλης, που ήταν προστάτιδα της φύσης και της γονιμότητας και η λατρεία της ήταν πολύ διαδεδομένη στη Χίο. Δεν αποκλείεται πάντως η σύγχυση αυτή να μην είναι τυχαία, καθώς όπως παρατηρούν κάποιοι ερευνητές, η λατρεία της θεάς είναι πιθανό να συνδεόταν με ποιητικούς αγώνες και με τους Ομηρίδες, Χιώτες ραψωδούς, που ισχυρίζονταν ότι η καταγωγή τους κρατούσε από τον ίδιο τον Όμηρο. 

 Βολισσός & Πιτυός

Καθώς από την αρχαιότητα δεν υπήρχαν αυθεντικά ιστορικά στοιχεία για τη ζωή και τη δράση του Ομήρου, υπήρξαν αρκετοί συγγραφείς που προσπάθησαν να συγκεντρώσουν στοιχεία που η παράδοση είχε διατηρήσει στη λαϊκή μνήμη, με τρόπο σχεδόν παραμυθικό, συνθέτοντας βιογραφίες του ποιητή. Η αρχαιότερη και μεγαλύτερη σε έκταση βιογραφία είναι του Ηροδότου Αλικαρνασσήος «Περί της Ομήρου γενέσιος και βιοτής», γνωστή ως Ψευδοηρόδοτος, στην οποία ο συγγραφέας περιγράφει την άφιξη και τη ζωή του Ομήρου στη Χίο. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι μετά την άφιξή του από τη Φώκαια της Ερυθραίας, ο Όμηρος έμεινε μια νύχτα στην ακρογιαλιά και στη συνέχεια ανεβαίνοντας το όρος έφτασε στο χωριό που ονομάζεται «Πίτυς», δηλαδή στο σημερινό Πιτυός. Εκεί περιπλανήθηκε στο δάσος και μετά από διάφορες περιπέτειες φιλοξενήθηκε στη στάνη ενός βοσκού, του Γλαύκου. Αυτός τον οδήγησε στη Βολισσό, όπου έμεινε και εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος για αρκετά χρόνια, διδάσκοντας τα παιδιά ενός τοπικού άρχοντα, που ονομαζόταν Χίος. Τα ίδια επαναλαμβάνονται σε αρκετές μεταγενέστερες βιογραφίες του ποιητή, συνδέοντας με αυτό τον τρόπο τις περιοχές αυτές της βόρειας Χίου με τη ζωή του μεγάλου ποιητή.

Ο Όμηρος και οι περιηγητές: «Επάνω Μερέα»  

Η σύνδεση αυτή ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο από τις καταγραφές των περιηγητών οι οποίοι από το 14ο μέχρι και το 19ο αιώνα επισκέπτονταν  το νησί, και γεμάτοι ενθουσιασμό αναζητούσαν τους «Ομηρικούς τόπους», καταγράφοντας τις εμπειρίες τους από την επιτόπια έρευνα και τις διηγήσεις των ντόπιων και αποτυπώνοντας σε χάρτες τοποθεσίες και τοπωνύμια, όπως οικισμός του Ομήρου, τάφος του Ομήρου.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Christoforo Buondelmonti, ο οποίος αναφέρεται στην «Επάνω μερέαν», σημειώνοντας στο χάρτη που σχεδίασε τον «τάφο του ποιητή Ομήρου» και την «κώμη-φρούριο Ομήρου» στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού. 

Διαβάστε περισσότερα...

Αξέχαστη βόλτα στο Κάστρο της Χίου

Ταξιδεύουμε στο χρόνο και ανακαλύπτουμε έναν κρυμμένο κόσμο στο κέντρο της πόλης της Χίου. Χανόμαστε στα γραφικά σοκάκια και διακρίνουμε τα σημάδια που έχει αφήσει η ιστορία. Κέντρο – απόκεντρο, το Κάστρο της Χίου, μία από τις πιο ζωντανές γειτονιές της πόλης, μας χαρίζει απλόχερα χρώματα, ομορφιά, συγκίνηση και διασκέδαση. Κάθε βόλτα στο Κάστρο είναι μοναδική, που μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουμε κάτι διαφορετικό.

Η είσοδος στο κάστρο γίνεται από την κύρια Πύλη, γνωστή και ως "Porta Maggiore" στο νότιο άκρο του, που κατασκευάσθηκε από τους Βενετούς το 1694.

Πρώτος σταθμός μέσα στο κάστρο, αμέσως μετά τη στοά της Porta Maggiore, είναι η Σκοτεινή Φυλακή, άλλο ένα κτίσμα των Γενοβέζων. Η Σκοτεινή Φυλακή συνδέεται με ένα τραγικό γεγονός της νεότερης ιστορίας της Χίου. Εδώ φυλακίσθηκαν το 1822 εβδομήντα πρόκριτοι της Χίου πριν οδηγηθούν στην αγχόνη.

Ακριβώς δίπλα στη Σκοτεινή Φυλακή βρίσκεται το Παλατάκι Ιουστινιάνι. Η κατασκευή του ανάγεται στους χρόνους της Γενουατοκρατίας, περίοδο κατά την οποία αποτέλεσε διοικητήριο. Σήμερα, αναστηλωμένο, λειτουργεί ως χώρος περιοδικών εκθέσεων αρχαιοτήτων.

Στην πλατεία του Κάστρου βρίσκεται το νεκροταφείο επιφανών Οθωμανών αξιωματούχων, που λειτούργησε από το 1822 έως το 1890. Μεταξύ άλλων, διακρίνεται το ταφικό μνημείο του καπουδάν πασά Καρά Αλή, του οποίου τη ναυαρχίδα ανατίναξε ο Κανάρης το 1822, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.

Το Μπαϊρακλί Τζαμί, το μοναδικό σωζόμενο τζαμί μέσα στο Κάστρο, χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, στα ερείπια παλαιότερου τεμένους.

Ο Άγιος Γεώργιος Φρουρίου είναι ο κεντρικός ναός της συνοικίας του Κάστρου. Κτίστηκε το 993 μ.Χ. Κατά την εποχή της τουρκοκρατίας λειτούργησε και ως Εσκί Τζαμί. Στην ίδια αυλή βρίσκεται το κτίριο που παλιά στέγαζε το οθωμανικό σχολείο, αργότερα το δημοτικό του Κάστρου και σήμερα τα γραφεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων.

Επόμενη στάση στη βόλτα μας το συγκρότημα οθωμανικών λουτρών, τα λεγόμενα χαμάμ, των οποίων η ανάπλαση ολοκληρώθηκε με επιτυχία το καλοκαίρι του 2012, καθιστώντας τα ως ένα από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα που μπορεί να επισκεφθεί κανείς μέσα στο Φρούριο.

Λίγο μετά τα οθωμανικά λουτρά, ανεβαίνουμε στο επιθαλάσσιο τείχος, όπου μπορούμε να θαυμάσουμε την όμορφη θέα προς το Αιγαίο, αλλά και να αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός από τα λίγα επιθαλάσσια κάστρα της Ελλάδας.

Επιστρέφοντας στην πλατεία, που φιλοξενεί πλέον αρκετά καφέ, απολαμβάνουμε το ποτό ή το αναψυκτικό μας. Στα στενά του Κάστρου, πέρα από την πλατεία λειτουργούν παραδοσιακά ταβερνάκια, με τοπικούς μεζέδες, τα οποία - ομολογουμένως - αποτελούν την καλύτερη κατάληξη για την βόλτα μας.

Διαβάστε περισσότερα...

Kάνε εγγραφή στο επίσημο newsletter του chios.gr

Designed by TruthWebMedia

Copyright © Περιφερειακή Ενότητα Χίου