Η χλωρίδα της Χίου
Η χλωρίδα της Χίου
Η χλωρίδα της Χίου
Η χλωρίδα της Χίου

Ziyaretçiler, tüm sene boyunca Sakız Adası’nın yabani çiçeklerini görmenin zevkini çıkarabilirler. Ancak kış mevsiminin son aylarından yaz mevsimin başına kadar ki dönem içinde çiçekler daha boldur.

Sonbahar ve kış mevsimlerinde doğa, acı çiğdem, siklamen, safran ve zambak gibi değişik türden çok sayıda çiçekle kaplanır.

Kış mevsiminin sonlarına doğru Minatoglossum robertianum türünden bir çok lale çeşitleri Sakız Adası’nın değişik yerlerinde yeşerirler. Mevsim ilerledikçe değişik dönemlerde açan değişik çiçek türleri doğal çevreyi sürekli değişik renklere boyar.

Sakız Adası’nda yoğun ve karışık tarımsal üretim yöntemlerinin uygulanmamasından dolayı değişik türden şifalı bitkilerin yetişmesi için her zaman yeterli alan bulunmakta ve birbirleriyle yakın olmalarından dolayı da küçük alanlarda çok değişik türden çiçekler bir arada bulunmaktadır. Adanın jeolojik yapısının farklılık arz etmesi, tepelerin, dağların, yamaçların, vadilerin ve ırmak yataklarının arasındaki iklim farklılıkları ve yön farklılıklarının yarattığı etkiler değişik yerlerde değişik türden küçük alt iklim ortamları yaratmıştır. Adanın güney kısmındaki çiçeklerin değişimi adanın kuzey kısmındaki dağ yamaçlarından haftalar önce gerçekleşir. Böylece ziyaretçi, çiçeklerin yeni açtığı bir bölgeye çok yakın başka bir yerde daha önceden açmış çok sayıda çiçeklerin olduğu yerleri keşfedebilir.

İlkbahar ve yaz aylarında sürekli değişen çiçekler arasında, dört tür anemon, dört tür lale, dört tür gelincik, sık fundalıklar, asparagus, iris çiçeği ve daha birçok çiçek türü sayılabilir. Bu dönemlerde Adada bolca bulunan ada çayı ve kekik türü bitkiler havayı mükemmel bir kokuyla doldururlar.

Sakız Adasında değişik türden çiçeklerin bulunduğu birçok yer vardır. Bunların arasında şunlar sayılabilir:

Sakız Adası’nın güney ucundaki Kato Fana bölgesinde fazla gelişmemiş bir kumsal, tuzlu göller ve çiçeklerle dolu yerler bulun maktadır. Bu bölgenin kumdan tepeleri Mayıs ayından itibaren çiçeklerin yetişmesine uygun bir ortam yaratır ve buralarda Holy Orchid ve Orchis Santa türünden orkideler yetişir.

Volisso köyüne yakın adanın batı ucundaki Managrou sahili 3 kilometre uzunlukta olup kum ve çakıl ile kaplıdır. Kum ve çakıl tepelerinden meydana gelen fazla gelişmemiş harikulade iç bölgeleri vardır. Mart ayının sonlarından Nisan ayına kadar ki dönem içerisinde ilkbahar çiçeklerinin yarattığı görüntü büyüleyicidir.

Sakız Adası’nın yegane tatlı su bataklığı olan Marmaro alanı bataklık bitkileriyle doludur.

Pelinaio dağlık alanı şifalı bitkiler konusunda yıllardır araştırma konusu haline gelmiş ve burada başka hiçbir yerde rastlanmayan dağın kendisine has bitkiler bulunmuştur. Prunus prostratum olarak adlandırılan bir çeşit kısa boylu kiraz ve Fritilaria adlı sarı renkli bir ters lale çeşidi de bulunmaktadır. Viki köyünün 2000 foot ölçüsü yükseklikteki yamaçları, Nisan ayında Alp dağlarının vadilerini hatırlatan çeşitli türdeki çok sayıda çiçeklerle kaplanır.

Kambia Boğazı, Sakız Adası’nın kuzeyinde bulunan derin ve dar bir boğazdır ve sürekli akan suyu ve yaprak döken büyük ağaçları bu vadinin temel karekteristik özellikliğini meydana getirir. İki mil uzunluğa sahiptir ve çeşitli türlerde bitkiler bulunmaktadır.. Kelimelerle ifade edilemeyecek doğal güzelliğe sahiptir ve gezmek için en iyi dönem Mayıs ayı ortalarıdır. Bu dönemde ziyaretçi çam, çınar, yabani gül ağaçlarının ve ırmağın akış yönünü takip eden sulak yer ağaçlarının yarattığı, bölgenin serin gölgesinin tadını çıkarabilir.

Vrontados ve Emborio köylerinin sarp kayalık bölgelerinde yetişen yöreye ait Campanula hagielia adlı bitki Nisan ayları içerisinde Ege'nin doğusunda ve batı Anadolu'da çok sayıda yetişir.

Sakız Adası’nın kuzey ve güney kısımlarında alçak tepelerde, Pyrgi, Olympioi ve Mesta köyleri etrafında maki bitki örtüsü veya fundalık bitkiler açısından zengindir. Bu bölgelerde çok nadir yetişen orkide çeşitleri bulunmaktadır. Sakız Adası’nın merkezinin batı kıyılarında Lithi köyü ve iç kesimlerde ise Anavatos ve Avgonuma köyleri de orkideler ve iris çiçekleri açısından zengindir ve bölgenin kireçli topraklarında oldukça yaygın olarak bulunurlar.

Sakız Adası’nın zengin bitki örtüsüne ilişkin olarak bügüne kadar keşfedilmiş çok sayıda orkide çeşidinin bulunduğunu belirtmek kendi başına yeterlidir. Bu liste hayret edilecek kadar büyüktür ve halen keşfedilmemiş çok sayıda orkidenin bulunması da muhtemeldir. Örnek olarak verirsek 2002 ve 2003 yıllarında beş yeni orkide çeşidi daha bu listeye eklenmiştir. Sakız Adası’nın orkideleri hakkında yapılan araştırmalar bir çok botanikçiyi alakadar etmiş ve Hirth ve Spaeth gibi adlarını sayabileceğimiz çok sayıda bilim adamları adayı düzenli olarak ziyaret etmektedirler. Sakız Adası orkideleri hakkında bilgilerimizin birçoğunu, asıl mesleği inşaat mühendisi olan ve boş zamanlarında yeni orkide çeşitlerini araştırarak bunların fotoğrafını çeken sayın bay Panteli Saliari'ye borçluyuz. Sayın bay Saliaris, uzun yıllardan beri orkideler konusunda uzman olan Avrupalı uzmanları misafir etmekte ve onlara adanın nadir orkidelerini ve çiçeklerini göstermektedir.

Bu misafirperverliğin bir sonucu olarak günümüzde Sakız Adası Avrupa'nın orkideler açısından en zengin bölgesi olarak tanınır hale gelmiştir. Bu nedenle, 2005 yılında Sakız Adasında Avrupa Orkide Konferansı düzenlenmiş ve bu toplantıya tüm Avrupa'dan uzmanlar ve bu konuya ilgi duyan vatandaşlar katılmışlardır. Sakız Adası Yerel Yönetim Valiliği, Belediyeler ve yerel halk bu konferansı desteklemiş ve konferansa katılmak için gelen yabancı konukları sıcak bir şekilde karşılamışlardır.

Siz ziyaretçilere vereceğimiz bilgiler Sakız Adası’nda var olan orkide çeşitleri ile ilgili bir fikir verecek ve oldukça ilginizi çekerek hayret içinde bırakacaktır:

Ophrys homeri. Bu nadide orkide çiçeği 1991 yılında Sakız Adası’nda Alman Botanikçiler Hirth ve Spaeth tarafından keşfedilerek Sakız Adası’na ait yeni bir tür olarak tanımlanarak 1997 yılında yayınlanmıştır. Daha sonraları Kos, Midilli ve Türkiye'nin Muğla şehrinde de bu türe rastlanmıştır. Sakız Adasının merkez ve güney kısımlarında, Elinta, Lithi, Agios Pateres ve Pyrgi bölgelerinde Nisan ve Mayıs aylarında çiçek açmaktadır.

Ophrys straussii var leucotenia. Ophrys straussii ve göreceli olarak ta Ophrys reinholdii türleri 1990'lı yıllarda Sakız Adası’nın kuzeybatısındaki iki bölgede bulunduğunda tanınır hale gelir. Meşe ağaçlarının arasında yetişen bu orkideler Mart ve Nisan aylarında çiçek açarlar. Mayıs 2003 yılında Mike Taylor ve K. Saliari, Sakız Adası’nın çamlarla kaplı Pelinaio dağlarının kuzey yamaçlarında, 2000 foot yüksekte O. straussii var leucotenia adlı sekiz çeşit bitki türü bulmuşlardır. Türkiye'nin güneybatısındaki Antalya ilinin altı değişik bölgesinde bulunan bu orkidenin bulunduğu bilinen diğer tek yer Sakız Adasıdır.

Ophrys phrygia. Bu orkide çeşidi ilk olarak 1923 yılında Türkiye'nin Antalya şehrinde bulunmuş ve bu tür orkidelerin tespit edildiği ilk yer olarak belirlenmiştir. Daha sonra son 10 yıl içinde Sakız Adası’nın değişik yerlerinde, özellikle de adanın merkez ve kuzey bölgelerinde yeni orkideler keşfedilmiştir. Vrontados, Viki ve Agios İsidoros bölgelerinde Mayıs aylarında yoğun olarak bulunurlar.

Ophrys fleischmanii. Bu nadide orkide türü Yunanistan'a has bir bitki olup Girit, Merkez Kiklad adaları ve Attiki gibi yerlerde daha öncelerden de bilinmektedir. Sakız Adasının Vrontados, Mesta, Lithi ve Pelinio dağları gibi yerlerde yaygın olarak görülmekte ve Mart ve Nisan ayları içerisinde çiçek açmaktadır.

Ophrys omegaifera. 1923 yılında Girit'te daha önce bulunarak tanımlanan nadide bir orkidedir. Günümüzde, Kiklad Adalarında, Girit'te, Karpathos ve Rodos adalarında da bilinmektedir. Sakız Adası’nın hemen hemen tümünde değişik yerlerde bulunmuştur. Bunlar: Viki, Vrontados, Anavatos ve Mesta bölgeleridir. Anadolunun güneybatısında da yetişmektedir. Mart ayı başlarından Nİsan ayının ortalarına kadar çiçek açmaktadır.

Ophrys regis-ferdinandii. Bu cezbedici ve nadir rastlanan orkide türü 1939 yılında ilk kez Rodos'ta keşfedilir. Son yıllar içinde Simi, Thilo, Samos ve Sakız Adasının güney kısmında da bulunmuştur. Son olarak ta, Türkiye'de Çeşme ve Kuşadası'nda bulunmuştur. Mart ve Nisan aylarında çiçek açar.

Orchis sancta. Bu orkide çeşidi daha çok Sakız Adası’nın alçak kesimlerinde yaygın olarak görülür. «Sancta» adının bu çiçeğe verilmesinin nedeni çiçeğin görünümünün başına kukuleta geçirmiş keşişin yüzüne benzemesidir. Yunanistan, Türkiye ve İsrail'e kadar ki Akdeniz sahil şeridin de rastlanan nandide bir orkide türüdür. Bu orkideye, Sakız Adasında özellikle de Kato Fano sahilinin arka taraflarında oldukça sık rastlanılır. Özellikle yapraklarının düştüğü Mayıs ayında çiçek açar.

Orchis anatolica. Bu güzel orkide Sakız Adası’nda oldukça yaygın ve oldukça bol olan bir bitki olmasına rağmen nadide bir orkide çeşidi olarak kabul edilir. Değişik renklere sahip olan bu çiçeğin adadaki bolluğu sayesinde adada bulunan diğer birçok melez türlerinin önüne geçer. Mart ayından Mayıs ayına kadar çiçek açar. Batıda Kiklad adaları ve Girit'te, doğuda ise Lübnan, Suriye ve İsrail'de bulunur.

Orchis anthropophora. Mike Taylor bu orkide türünü 2002 yılının Nisan ayında Sakız Adası’nda,a Olympioi köyünün yakınlarında keşfetti. Doğu Ege'de nadir rastlanan bir orkide türü olarak kabul edilmekte ve Midilli Adası’nda da bu çiçekten bulunmuştur. 2003 yılında Olympous bölgesinin başladığı yerlerde yapılan ayrıntılı bir araştırma sırasında 20 tane bitki tespit edilirken Mesta'nın kuzey bölgesinde 8 bitki ve Limena Mesta bölgesinde ise 3 bitki türü daha keşfedilir. Tek tek rastlanan bu çiçekler, sert ve şapkalı pembe bir insan figürüne benzeyen görünümüyle oldukça cezbedici bir güzelliği vardır. Bu bitkilerin tümü yabani selvi ağaçlarıyla dolu fundalık alanlarda bulunmuştur.

Arşiv Malzemesi

Chios Yerel Yönetim Valiliğine ait İnternet sayfasını ziyaret etmek için burayı tıklayınız.

Chios.gr, Kuzey Ege Bölgesi yerel yönetimi tarafından kurulmuş, Chios (Sakız Adası)'nın resmi turizm İnternet sayfası olup burada adanın belli başlı turistik yerlerine, sahillerine ve de ayrıca adada gerçekleştirilen etkinliklere, aktivitelere ve de diğer birçok şeylere ilişkin bilgiler bulacaksınız.

Yazılı iznimiz olmadan bu sitenin tümünün veya bir kısmının herhangi bir şekilde kullanılması yasaktır.